Nằm ở cực nam của đồng bằng châu thổ sông Hồng, Ninh Bình cách Hà Nội khoảng 90 km về phía đông nam, Khu di sản có diện tích 6.226 ha, vùng đệm có diện tích 6.026 ha, chiếm gần như toàn bộ khối đá vôi Tràng An với tuổi địa chất hơn 250 triệu năm, một khu vực hòa lẫn giữa thiên nhiên và văn hóa, với ba khu là khu di tích lịch sử văn hóa tâm linh Cố đô Hoa Lư, khu Danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Ðộng và rừng nguyên sinh đặc dụng Hoa Lư hay du lịch tâm linh hướng về đất phật tại chùa Bái Đính.
Bến thuyền là nơi khởi đầu cho một chuyến du ngoạn bằng thuyền để khám phá vẻ đẹp tiềm ẩn của Tràng An. Vào mùa lễ hội đầu năm, nơi đây trên bến dưới thuyền vô cùng tấp nập. Từng chiếc thuyền nhỏ, mỗi chiếc chở 4-5 người sẽ đưa du khách ngắm cảnh núi non, sơn thủy hữu tình, tham quan các di tích lịch sử như Đền Trình (hay còn gọi là miếu Trình), ngôi đền nghìn tuổi nổi tiếng linh thiêng ở Ninh Bình hay đền Trần, một ngôi đền đá cổ, xây dựng năm 968 để thờ một vị tướng từ đời vua Hùng thứ 18.
Tràng An là một vùng thiên nhiên kỳ bí, không bị ảnh hưởng nhiều bởi các hoạt động của con người. Rừng rậm còn hoang sơ, hồ nước, sông suối trong vắt, không khí trong lành, làng quê yên tĩnh, chỉ có âm thanh và sắc màu của thiên nhiên. Cảnh quan địa chất núi đá dạng tháp các-xtơ (karst) Tràng An là một trong những khu vực đẹp và ngoạn mục bởi vẻ đẹp siêu nhiên bậc nhất trên thế giới với muôn hình vạn trạng. Cảnh quan gồm chủ yếu một loạt các tháp các-xtơ dạng nón, với vách dốc đứng, cao 200 m so với nền đất chung quanh. Những rặng núi hẹp nối liền hai đỉnh, được ví như những thanh kiếm khổng lồ, bao quanh các thung, trũng, hố sụt tròn và dài. Các nhà địa chất quốc tế đánh giá đây là một thí dụ điển hình cho tháp đá vôi nhiệt đới ẩm ở giai đoạn cuối của quá trình phát triển địa mạo và là một mô hình để nhận biết, so sánh với các khu vực khác trên thế giới.
Du khách đến với Tràng An là ngược dòng thời gian trở về với nét vàng son của lịch sử, hòa mình trong văn hóa tâm linh truyền thống, hay bồng bềnh trên những con thuyền nhỏ do chính những người dân địa phương chèo lái, thả hồn trong giang sơn cẩm tú, ngắm nhìn hang kỳ đá lạ, tận hưởng bầu không khí thuần khiết, tinh lương, trải nghiệm từng cung bậc cảm xúc và khám phá cội rễ xa xăm của sự sống nhân loại, cũng là khám phá ra chính bản thân mình.
Cùng với khu du lịch Tràng An thì Tam Cốc - Bích Động là một trong 4 khu du lịch trọng điểm và hấp dẫn nhất của tỉnh Ninh Bình. Tam Cốc - Bích Động, còn được biết đến với cái tên “Nam thiên đệ nhị động”, là một khu du lịch trọng điểm quốc gia của Ninh Bình. Để khám phá trọn vẹn Tam Cốc, du khách sẽ mất khoảng gần 3 tiếng đi thuyền dọc theo sông Ngô Đồng. Không chỉ tam cốc (3 hang) mới là thắng cảnh, cảnh sắc hai bên sông cũng thực sự làm mê đắm lòng người.
Ở Tam Cốc - Bích Động, đồng lúa chạy dài uốn lượn theo dòng sông, len lỏi giữa các ngọn núi. Cảnh sắc nơi đây thay đổi theo mùa, khi thì màu xanh lá đầy sức sống, khi thì màu vàng óng ả của lúa chín, khi lại lấp lánh ánh bạc của cánh đồng ngập nước.
Bích Động - Nam thiên đệ nhị động là một động tối ngập nước dài khoảng khoảng 350 m cách bến Tam Cốc 2 km. Trước cửa động là con sông Hoàng Long uốn lượn, bên kia sông là đồng lúa chín vàng chạy dọc theo sườn núi. Tại điểm kết thúc của chuyến tham quan Bích Động, du khách có thể leo lên núi thăm chùa Bích Động, một ngôi chùa cổ trên núi đá, mang đậm phong cách Á Đông.
Thung Nham - Vườn Chim là một khu du lịch hấp dẫn thuộc Tam Cốc - Bích Động. Đây là địa danh thuộc thôn Đam Khê, xã Ninh Hải, cách chùa Bích Động khoảng 2km. Vườn Chim là một vùng non nước hữu tình, "núi trong sông, sông trong núi". Đất lành chim đậu, nơi đây có hàng ngàn vạn con chim ríu rít bay về, đậu trắng xóa trên các cành cây, các ngọn núi.
Trong chuyến hành trình khám phá danh thắng Tràng An, du khách không nên bỏ qua ghé thăm cố đô Hoa Lư và chùa Bái Đính. Cố đô Hoa Lư là kinh đô xưa của Việt Nam dưới thời nhà Đinh, Tiền Lê và được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt quan trọng. Cố đô Hoa Lư gồm 47 di tích trong đó nổi bật là Đền Vua Đinh Tiên Hoàng, lăng mộ Vua Đinh, đền thờ và lăng mộ Vua Lê Đại Hành, nhà bia tưởng niệm Vua Lý Thái Tổ...
Chùa Bái Đính là quần thể chùa hoành tráng, hội tụ nhiều kỷ lục ở Việt Nam và Châu Á. Chùa tọa lạc trên một diện tích rộng 540 ha và là quần thể chùa lớn nhất Đông Nam Á. Chùa Bái Đính được khởi công xây dựng năm 2003, đến nay các hạng mục cơ bản đã hoàn thành, sãn sàng đón tiếp phật tử và du khách thập phương.
Thời điểm đẹp nhất để đi du lịch Tràng An là từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch. Vào tiết xuân, trời không quá lạnh hay quá nóng, đặc biệt du khách có thể kết hợp du lịch và du xuân vãn cảnh chùa, lễ chùa cầu may. Tuy nhiên đây cũng là cao điểm mùa du lịch Ninh Bình, khách du lịch đến từ khắp nơi vô cùng đông đúc.
Quần thể Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, cố đô Hoa Lư vừa được UNESCO chính thức công nhận là Di sản hỗn hợp văn hóa và thiên nhiên của thế giới.