1. SỰ RA ĐỜI VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA VIỆN RADIUM TRONG NHỮNG NĂM TỪ 1923 ĐẾN 1945

Đầu những năm 20 của thế kỷ trước, Việt Nam đã có các bệnh viện để khám và chữa bệnh cho cả hai đối tượng: người Pháp và người bản xứ. Lúc bấy giờ, trên thế giới, các nhà y học đang trong những nỗ lực đầu tiên tìm kiếm cách chữa trị bệnh ung thư. Tại Đông Dương, trong các bệnh viện chưa có khoa chuyên về ung thư, trong khi đó bệnh nhân mắc căn bệnh này đã khá đông. Để đáp ứng yêu cầu khám chữa bệnh của nhân dân, một tổ chức tư nhân mang tên: Viện Radium Đông Dương (Institut du Radium de L'Indochine) đã ra đời tại Hà Nội vào ngày 19 tháng 10 năm 1923 do ông Pièrre Moullin phụ trách.

Kể từ thời điểm đó, Viện Radium Đông Dương đã mang nhiều tên gọi khác nhau như Viện Radium Đông Dương, Viện Curie Đông Dương, Viện Curie, Viện Ung thư.

Viện Radium Đông Dương vốn là một tổ chức từ thiện, có chức năng nghiên cứu khoa học và theo đuổi 4 mục đích chính:

1. Xây dựng tại Hà Nội và các tỉnh khác ở Đông Dương các viện điều trị bằng phóng xạ Radium và tia xạ X (Institut de Radium thérapie et Roentgenthérapie).
2. Theo dõi, nghiên cứu các khối u ác tính tại Đông Dương.
3. Tổ chức một màng lưới các cơ sở chống ung thư.
4. Điều trị những bệnh nhân mắc bệnh ung thư.

Là một tổ chức y tế tư nhân hoạt động dưới sự quản lý của Nhà nước, Viện Radium có số vốn hoạt động không hạn định; phần lãi suất, Viện dành cho việc phát triển các cơ sở chi nhánh hoặc các công việc từ thiện.

Do hoàn cảnh khó khăn về cơ sở vật chất và các phương tiện khám chữa bệnh nên khi mới thành lập, Viện mới chỉ có một cơ sở chính ở miền Bắc Việt Nam là Viện Radium Đông Dương tại Hà Nội (nay là Bệnh viện K) và một cơ sở điều trị đặt tại Bệnh viện Bảo hộ (Bệnh viện Yersin, tức Bệnh viện Việt-Đức ngày nay).

Viện Radium Đông Dương có diện tích 5.720m2, nằm tiếp giáp với 3 mặt đường: Tràng Thi, Quán Sứ và Hai Bà Trưng, mặt sau giáp Bệnh viện Phụ sản Trung ương hiện nay. Viện có một toà nhà hai tầng được xây dựng vào khoảng những năm 1915-1920 với sự đóng góp của những người hảo tâm, chủ yếu là các nhà tư sản, quan chức người Pháp và người Việt Nam. Ngôi nhà hai tầng này là nơi tập trung các cơ quan chức năng quan trọng của Viện gồm: phòng Giám đốc, hội trường, thư viện, các phòng hành chính và một số cơ sở đặt máy quang tuyến. Ngoài ra còn một số phòng dành cho văn thư, thủ quỹ, vận hành viên, điện thoại...

Ngoài toà nhà chính, khu nhà phụ nằm ở phía sau dành cho một số nhân viên và những người làm công tác bảo vệ (Sau này, khu nhà được dùng làm khoa điều trị cho bệnh nhân và một phần được xây dựng thành Boongke đặt máy Cobalt).

Về mặt máy móc phục vụ điều trị bệnh, ngay từ đầu, Viện Radium Đông Dương (IR) chỉ có một máy quang tuyến X chẩn đoán, một máy điều trị với công suất 250KV, một máy công suất 400KV và một máy tia nông (60KV) dùng để điều trị những tổn thương ngoài da. Còn chất phóng xạ Radium được để tại một phòng của Bệnh viện Phủ Doãn cho thuận tiện trong việc sử dụng và quản lý.

Về công tác tổ chức, Viện Radium lúc đầu hoạt động như một hội, do một vị Chủ tịch đứng đầu. Kể từ khi thành lập (1923) cho đến năm1945 đã có nhiều người đảm nhiệm chức vụ này như: Piérre Moullin (1923), Henri Tissot (1926), Le Roy des Barres và Pièrre Huard (1933), Sauvage, Long (1942) ...

Dưới quyền và giúp việc cho Chủ tịch có Hội đồng quản trị cùng một số nhân viên hành chính và chuyên môn. Bác sĩ là người Việt chiếm số lượng rất ít như bác sĩ Nguyễn Đình Hằng, Đặng Vũ Lạc, Nguyễn Văn Diệp... Trong số các bác sĩ và nhân viên người Pháp, người đứng đầu Viện, thường kiêm nhiệm một vài vị trí khác trong ngành y ở Hà Nội. Trong một thời gian dài, giám đốc của Viện - Bác sĩ Le Roy des Barres, tiếp đó đến GS Pièrre Huard vừa làm giám đốc của Bệnh viện Yersin vừa làm giám đốc chuyên môn của Viện Radium và của trường Đại học Y khoa.

Hoạt động ban đầu của Viện tập trung vào việc khám chữa bệnh hàng ngày cho bệnh nhân, trường hợp nào cần nằm viện thì đưa qua Bệnh viện Phủ Doãn (lúc đó mang tên Nhà thương Bảo hộ).

Phòng điều trị tia xạ của Viện gồm 3 máy RX. Bệnh nhân điều trị tia xạ thường ở ngoại trú, một số ít nội trú tại Bệnh viện Phủ Doãn hoặc nằm tại các bệnh viện khác ở Hà Nội.

Ngoài công tác điều trị, Viện Radium còn là trung tâm nghiên cứu bệnh ung thư. Viện thường xuyên liên lạc với Hội chống ung thư của Pháp và hãng Radium Belge để mua các ống và kim đựng chất phóng xạ Radium. Các bệnh nhân ung thư được điều trị Radium dưới sự điều khiển của BS. Nguyễn Xuân Chữ - bác sĩ người Việt đầu tiên tham gia điều trị bệnh ung thư tại Việt Nam.

Đại chiến thế giới thứ hai, nhất là vụ Nhật đảo chính Pháp ngày 9/3/1945 đã làm đảo lộn hoàn toàn cục diện chính trị trong nước. Trong hoàn cảnh đó, Viện Radium không tránh khỏi bị xáo trộn. Trải qua hơn 20 năm hình thành và phát triển, đến thời điểm này, Viện đã xác lập được vai trò và có một vị trí đáng kể trong việc điều trị bệnh ung thư ở Việt Nam, góp phần làm giảm bớt số lượng bệnh nhân tử vong vì căn bệnh nan y này. Tuy nhiên ở giai đoạn đầu tiên ấy, Viện Radium mới chỉ hoạt động trong một phạm vi hạn chế. Ngoài việc chiếu chụp và điều trị tia xạ cho một số bệnh nhân, Viện còn là nơi thực tập cho sinh viên trường Đại học Y dược Hà Nội về bộ môn giải phẫu và tổ chức học.